Mỗi dân tộc trên thế giới đều có một loại trang phục truyền thống, chỉ cần nhìn trang phục của họ là bạn có thể biết họ thuộc quốc gia nào. Nói đến tà áo dài Việt Nam chúng ta nghĩ ngay đến hình ảnh những thiếu nữ thanh lịch tung bay trong gió, sự dịu dàng, nữ tính của người phụ nữ Á Đông, đặc biệt là người Việt Nam. Hãy cùng vietnamta.vn tìm hiểu về lịch sử của tà áo dài Việt Nam của các dân tộc.
1. Áo dài là gì?
Áo dài là hình ảnh đại diện cho người phụ nữ, và cũng là quốc phục của toàn đất nước Việt Nam. Chiếc áo dài thể hiện được nét đẹp văn hóa của người phụ nữ với dáng vẻ dịu dàng, thướt tha.
Một bộ áo dài truyền thống có cấu tạo bao gồm cổ áo, thân áo, tay áo, tà áo và quần. Trong đó, cổ áo thường cao từ 3cm, tay áo được thiết kế dài ngang đến cổ tay và thân áo được thiết kế ôm sát ở phần eo để tôn lên hình thể của người mặc. Tà áo có 2 tà và được xẻ từ vùng eo cho đến cổ chân. Đối với quần của áo dài thường có độ dài tính từ eo cho đến mắt cá chân hoặc có thể dài hơn. Đối với áo dài nam cũng có cấu tạo giống như áo dài nữ tuy nhiên phần thân áo không ôm sát mà được thiết kế suông, thẳng đứng để thể hiện vẻ đẹp nam tính, lịch lãm.
2. Tiền thân áo dài Việt Nam
Tiền thân áo dài Việt Nam có tên là áo ngũ thập lĩnh. Theo đó, chiếc áo dài này sẽ có 5 phần:
Phần thân áo: Được cấu tạo bởi 5 mảnh thân ghép lại ( hai mảnh trước, 2 mảnh sau, 1 mảnh nằm bên phải ở trước thân).
Nút áo: Có 5 nút áo và vị trí được sắp xếp từ giữa cổ áo đến phần dưới cánh tay. Chất liệu của các nút áo thường là gỗ, ngọc….
Lớp lót: Là lớp áo bên trong thường có màu trắng.
Tay áo: Tay áo thường được may rộng để đem lại sự thoải mái cho người mặc khi cử động hoặc di chuyển. Thông thường, loại áo ngũ thân lập lĩnh này khi để trên mặt phẳng thì phần vai áo và tay áo sẽ là một đường thẳng.
Cổ áo: Cổ được may dạng đứng và có hai lớp: lớp cổ áo nội y ( lớp trong) và lớp cổ áo ngoại ý ( lớp ngoài). Khi mặc áo lên thì phần cổ trong sẽ cao hơn phần áo ngoài.
3. Nguồn gốc lịch sử của áo dài Việt Nam
Trên thực tế, cho đến nay vẫn chưa rõ nguồn gốc của tà áo dài Việt Nam bắt đầu từ đâu, nhưng dựa trên bối cảnh lịch sử hào hùng hàng nghìn năm, các nhà nghiên cứu đã đi đến một kết luận chung. Người ta khẳng định rằng trang phục dân tộc này xuất hiện vào thời kỳ 38-42 sau Công Nguyên.
Người đầu tiên mặc áo dài này là hai nữ tướng sớm nhất của Việt Nam, Hai Bà Tướng, trong cuộc chiến tranh chống Hán. Để một chiếc váy maxi trở thành đặc trưng của nền văn hóa, việc may mặc đã phải trải qua nhiều giai đoạn thay đổi khác nhau.
Áo dài thế kỷ thứ mười tám
Lịch sử áo dài Việt Nam bắt nguồn từ tiền thân của áo dài tứ thân, được coi là áo hai dây, về cơ bản đây là nguồn gốc của chiếc áo dài truyền thống sau này.
Áo dài có đường xẻ hai bên, áo có tay dài, ống tay cũng được may rộng, viền cổ chéo, thân áo may chấm gót, được may bằng 5,6 loại vải áo giao hàng. Phụ nữ mặc áo khoác, như sách cũ cho thấy. Bên trong có yếm trước ngực, dưới bụng là váy lụa đen, thắt đai nhuộm buông thõng.
Cả hai cánh đều mở. Nam giới cũng mặc áo sơ mi, quần tây hoặc đóng khố, nhưng tà áo bên trái được vẽ theo đường chéo trước ngực và bụng và buộc ở bên phải.
Nguyên liệu thường là tơ, lụa, gấm, còn những loại thu hoạch cho giới tinh hoa và nông dân là sợi gai, sợi gai, sợi gai, tơ trầm.
Loại vải quý tộc được nhuộm các màu sáng như xanh lam, xanh lục, đỏ,… thể hiện khí chất quý tộc. Nông dân và các tầng lớp thấp hơn có xu hướng không nhuộm hoặc nhuộm màu nâu, với màu đen là màu chủ đạo.
Thời nhà Nguyễn với áo giao lãnh
Ở giai đoạn này, đất nước do vua Nguyễn Phúc Khoát ở phía nam và chúa Trịnh ở phía bắc cai trị. Hầu hết người dân thời kỳ này đều mặc trang phục truyền thống, tương tự như trang phục của người Hán thời bấy giờ.
Sơ mi cử hay còn gọi là áo dài cách tân mang phong cách nguyên bản của tà áo dài Việt Nam. Áo sơ mi rộng rãi, có đường xẻ bên, còn được gọi là xẻ tà, tay áo dài hơn, cổ tay áo rộng và áo dài đến gót chân. Nói chung, áo giao hàng có dáng giống áo tứ thân, nhưng nếu áo tứ thân cần thắt nơ trước bụng thì người mặc chỉ cần nới hai vạt trước.
Áo dài thế kỷ XX-XXI
Trong những năm 1930 và 1940, cách may áo dài không thay đổi, nhưng phụ nữ thành thị bắt đầu sử dụng vải nhập khẩu từ châu Âu với màu sắc tươi sáng hơn. Từ trước đến nay, viền của thắt lưng Olympic nữ thường được may cao hơn mắt cá chân khoảng 20cm.
Từ đây, và tiếp tục cho đến cuối thế kỷ 20, các cô gái ở khắp mọi nơi đều mặc quần trắng và áo dài. Quần đen thích hợp cho phụ nữ đã có gia đình.
Tuy nhiên, hầu hết phụ nữ ở mọi lứa tuổi ở Huế vẫn chỉ mặc quần trắng. Một số nhà tạo mẫu áo dài bắt đầu nổi lên trong thời kỳ này, nhưng họ hầu như chỉ bỏ qua phần giữa của áo, vì vải phương Tây được dệt với kích thước lớn hơn.
Tay áo vẫn còn may. Nghệ nhân Lê Phổ và Lê Thị Lựu đi tiên phong trong việc loại bỏ những đường may dọc giữa vạt áo và rút ngắn bề ngang của vạt áo và tay áo. Áo dài bà ba bắt đầu từ đây.
Các chất liệu mới nhập từ thương mại như voan, nhung, lụa nước ngoài được bổ sung vào các loại vải hiện có, màu sắc đa dạng hơn, phù hợp với lớp dưới.
Áo dài Le Muaudette thế kỷ 20
Chiếc áo bà ba là hình ảnh đầu tiên của tà áo dài Việt Nam đương đại lúc bấy giờ. Ra đời từ bàn tay sáng tạo của nghệ nhân Cát Tường, thiết kế áo dài Lemur lấy tên từ tiếng Pháp Mrs.
Để tạo nên những điểm nhấn nổi bật ở vượn cáo Aodai Âu hóa với thắt lưng, tay áo phồng, cổ áo hình trái tim, cầu vai,… có lẽ vì thế mà vượn cáo Aodai đã sa sút. Nhiều người dân phản đối rằng việc hòa nhập với người phương Tây không phải là thuần phong mỹ tục của Việt Nam vào thời điểm đó.
Nguồn gốc của áo dài Lê Phổ và Raglan
Áo dài Lê Phổ được ra đời từ bàn tay tài tình của nhà thiết kế tên tuổi, loại bỏ một số điểm thiết kế chưa được ưng ý trên chiếc áo dài cách tân. Vì vậy, có thể nói đây là chiếc áo dài nhận được nhiều lời khen ngợi và trải qua rất nhiều thời kỳ.
Áo dài từ năm 1960-1970
Cũng trong khoảng thời gian này. Chiếc áo dài được thắt chặt eo, thách thức quan niệm truyền thống là kiểu mốt thời thượng. Vào thời điểm này, những chiếc áo nịt ngực tiện lợi đã được sử dụng rộng rãi. Phụ nữ thành thị ăn mặc hở hang muốn làm nổi bật đường cong cơ thể qua tà áo dài ôm sát để làm nổi bật khuôn ngực.
Vào cuối những năm 60, Mini Aodai trở nên phổ biến với các nữ sinh vì sự thoải mái và tiện lợi của nó. Tay áo hẹp và ngắn đến đầu gối, phần trên rộng rãi, không bó sát ở eo nhưng vẫn được may theo đường cong của cơ thể.
Đã có rất nhiều chuyển đổi từ thiết kế và chất liệu sang cách trình bày. Áo dài Việt Nam đã trở thành quốc phục mang đậm hương sắc dân tộc Việt Nam, tôn trọng vốn, tôn trọng con người và bản sắc văn hóa. Mỗi chiếc áo dài đều mang đến sự gợi cảm và nền nã cho phái đẹp mà không một trang phục nào khác có được.
Ngày nay, chiếc áo dài truyền thống này được sử dụng trong các lễ hội, lễ cưới, hay công sở trong những dịp Tết đến, xuân về của người Trung Quốc. Trên khắp mọi miền đất nước, đi đến đâu bạn vẫn có thể dễ dàng bắt gặp những bộ trang phục dân tộc Việt Nam.
Áo dài Việt Nam ngày nay
Ngày nay, hình ảnh chiếc áo dài Việt Nam vẫn đang là Quốc phục của dân tộc. Tuy nhiên, với sự tinh xảo của các nhà thiết kế mà ngày càng có nhiều mẫu áo dài được sáng tạo thêm nhưng vẫn giữ được nét cơ bản của chiếc áo dài truyền thống.
4. Ý nghĩa của tà áo dài Việt Nam
Là hơi thở của nền văn hoá Việt
Hình ảnh chiếc áo dài đã trở thành biểu tượng của đất nước Việt Nam. Mỗi khi mặc trên mình chiếc áo dài truyền thông đều mang lại cảm giác tự hào dân tộc và lòng biết ơn đối với Đất nước. Có thể nói, áo dài Việt Nam là hình ảnh đã gắn bó từ thời này qua thời khác, trải qua bao giai đoạn từ thăng trầm đến độc lập của người dân Việt Nam. Chính vì vậy, không một ai trên đất nước này không biết đến hình ảnh chiếc áo dài trắng.
Không chỉ nổi tiếng ở trong nước, mà áo dài Việt Nam còn được quảng bá rộng rãi trên các nước bạn và nhận được sự đón nhận nồng nhiệt. Điều này giúp cho những người con xa quê vẫn cảm nhận được hơi thở của quê hương và thêm phần tự hào dân tộc.
Tà áo dài Việt Nam được ví như “hơi thở” của dân tộc vì nó đại diện cho tinh thần bất khuất, kiên cường của người phụ nữ Việt Nam. Cho dù ở đâu, chúng ta vẫn đều dễ dàng nhìn thấy những chiếc áo dài từ học sinh cho đến cơ quan, từ sự kiện nhỏ cho tới lớn, các dịp lễ tết hay vẫn len lỏi trong cuộc sống hằng ngày.
Khi nhắc đến biểu tượng của Việt Nam, thì cái tên “áo dài” luôn được nhắc nhớ đầu tiên và cũng chính là nét đẹp văn hóa được lưu giữ qua thời gian
Tự hào dân tộc
Áo dài Việt Nam không còn đơn thuần là một bộ trang phục hằng ngày mà nó còn chứa đựng ý nghĩa truyền thống dân tộc. Tiền thân của áo dài chính là những chiếc áo ngũ thân ( đại diện cho tứ phụ, phụ mẫu). Bên cạnh đó, nó còn thể hiện cho quan điểm ngũ thường( nhân, lễ, nghĩa, trí, tín).
Mỗi một yếu tố dù nhỏ trên chiếc áo ngũ thân đều mang một ý nghĩa sâu sắc. Ví dụ, lớp áo lót bên trong có màu trắng là đại diện cho sự thuần khiết của người phụ nữ.
Chiếc áo tứ thân còn được biết đến là hình ảnh tượng trưng cho tứ đức của người phụ nữ thời xưa: Công, dung, ngôn hạnh…và còn rất nhiều chi tiết khác trên chiếc áo dài đều mang ý nghĩa nhân sinh sâu sắc.
Như vậy, khi nhìn thấy hình ảnh tà áo dài, chúng ta gợi nhớ và liên tưởng được ngay về hình ảnh của những người phụ nữ thời xưa qua đó thêm phần tự hào dân tộc.
Tôn vinh nét đẹp phụ nữ
Ngoài những nét đẹp về tâm hồn như đã nói thì áo dài Việt Nam được thiết kế ôm sát giúp tôn lên vẻ đẹp hình thể của người phụ nữ. Khi họ mặc trên mình bộ quốc phục này đều cảm thấy tự tin với dáng vẻ của mình. Và đây cũng là một phần lý do mà trong các dịp lễ quan trọng như ngày tết, đám hỏi, đám cưới…áo dài luôn được ưa chuộng.
6. Chất liệu để may áo dài
Chiffon
Đây là loại vải nhẹ, sang trọng và có độ rũ do đó những chiếc áo dài được may bằng Chiffon sẽ rất mềm mại, thướt tha. Đồng thời, khi mặc trên mình cũng sẽ mang lại cảm giác thoải mái ngay cả trong thời tiết nắng nóng.
Hạn chế của loại vải này là độ đàn hồi kém do đó nếu để sử dụng liên tục thì sẽ không phải là một lựa chọn hoàn hảo nhất.
Vải ren
Bạn sẽ thấy loại vải này trên những bộ áo dài được sử dụng trong các dịp lễ cưới, ăn hỏi. Vải ren giúp tôn lên vẻ đẹp sang trọng, tao nhã và quyền quý nhưng vẫn quyến rũ. Loại vải nay thường có độ co giãn tốt nên cũng được ưa chuộng để may áo dài.
Vải gấm
Điểm nổi bật của vải gấm là giúp tôn lên sự sang trọng, quý phái giúp người mặc tự tin hơn. Những chiếc áo dài được may từ vải gấm thường sẽ giữ được form tốt hơn và có độ thẩm mỹ cao hơn. Tuy nhiên, chất liệu của loại vải này thường đứng form, hơi cứng và không có độ rũ nhất định.
Vải nhung
Vải nhung thường được yêu thích hơn để may áo dài cho những người lớn tuổi vì nó giúp tôn lên sự sang trọng, quyền quý, đồng thời vải nhung không quá sặc sỡ.
Loại vải này thường được ưu chuộng hơn vào mùa đông thay vì mùa hè vì nó mang lại cảm giác nóng nực hơn so với các chất liệu khác.
Tạm kết:
Áo dài Việt Nam đã trở thành biểu tượng và đại diện cho tinh thần dân tộc. Việt Nam có 54 dân tộc và mỗi dân tộc sẽ có một trang phục truyền thông riêng. Tuy nhiên, khi nhắc đến trang phục truyền thống của Đất nước thì áo dài là cái tên được gọi lên đầu tiên. Ngày nay, các nhà thiết kế đã thiết kế áo dài Việt Nam theo nhiều phong cách để phong phú hơn nhưng nhìn chung vẫn giữ được “linh hồn” của chiếc áo dài truyền thống.
